افق ۲۰۴۰، فرصت ها و تهدیدات پیش روی ایران در حوزه انرژی
مرکز پژوهش های مجلس طی گزارشی به بررسی تحولات سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ و چشم انداز بازار های جهانی انرژی در افق ۲۰۴۰ پرداخت.
دفتر مطالعات انرژی ، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در گزارشی با عنوان «بررسی تحولات سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ و چشم انداز بازار های جهانی انرژی در افق ۲۰۴۰: فرصت ها و تهدیدات پیش روی ایران» آورده است؛ بازارهای انرژی جهان در سال ۲۰۱۸ وضعیت کم سابقه ای را تجربه کردند که به اعتقاد صاحبنظران نقش مهمی در تغییر سناریوهای جهانی انرژی در بلندمدت ایفا خواهد کرد. در این مقطع، با وجود کاهش رشد تولید ناخالص داخلی جهان و رشد قیمت حامل های انرژی به ویژه نفت خام، رشد سریع و بی سابقه تقاضای انرژی و انتشار کربن مشاهده شد که ریشه در پدیده تغییرات آب و هوای جهان دارد.
این گزارش می افزاید؛درواقع تأثیر تغییرات آب و هوایی به صورت افزایش تعداد روزهای بسیار گرم و بسیار سرد در مناطق مختلف جهان، رشد غیرمعمول تقاضای انرژی برای گرمایش و سرمایش را به دنبال داشته است که موجب افزایش قابل توجه و همزمان مصرف نفت خام، گاز طبیعی و زغالسنگ شد.
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس؛از دیگر رویدادهای مهم سال ۲۰۱۸ میتوان به ثبت دو رکورد تاریخی برای افزایش تولید نفت و گاز طبیعی ازسوی ایاالت متحده اشاره کرد. دستیابی به ۲٫۲ میلیون بشکه در روز رشد تولید نفت و افزایش تولید گاز طبیعی به میزان ۵۲۰ میلیون مترمکعب در روز (معادل ۱۹ فاز میدان گازی پارس جنوبی) تنها در یک سال ازسوی ایاالت متحده و رشد بی سابقه تولید LNG استرالیا با کسب سهم ۴۰ درصدی از کل افزایش تولید LNG جهان در سال ۲۰۱۸ را میتوان نقاط عطفی در بازار جهانی نفت و گاز دانست که در سال ۲۰۱۹ نیز این روند البته در سطحی پایین تر تکرار شد.
بنابراین گزارش،اتفاق مهم طرف تقاضای بازار در این مقطع زمانی، اختصاص حدود ۷۰ درصد از رشد مصرف انرژی جهان به ترتیب به چین، ایاالت متحده و هند بود که در این زمینه چین و ایاالت متحده بالاترین رشد مصرف نفت و گاز و هند بیشترین سطح افزایش مصرف زغالسنگ را تجربه کردند.در مقطع زمانی مورد بررسی، تولید جهانی انرژیهای تجدیدپذیر، برق آبی و هسته ای رشد چشمگیری نداشته و در کنار رشد قابل توجه انرژیهای فسیلی و رشد فزاینده انتشار کربن، نگرانی‌های جدی کارشناسان درخصوص تحقق اهداف توسعه پایدار با اتکا به اقتصاد کم کربن را به دنبال داشته است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان می‌کند تحولات سال ۲۰۱۸ بازارهای انرژی، تأثیر خود را در جدیدترین و به روزترین مطالعه انجام شده درخصوص چشم انداز انرژی جهان در سال ۲۰۴۰ که در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی منتشر شد، بجا گذاشت. آنجاکه یافته های بررسی های جدید حاکی از ادامه سلطه سوخت های فسیلی در سبد انرژی جهان در افق ۲۰۴۰ است. در واقع با وجود کاهش نرخ رشد تقاضای سوختهای فسیلی، مجموعاً ۷۴ درصد از انرژی اولیه مورد نیاز جهان توسط نفت، گاز و زغالسنگ تأمین خواهد شد. در بازار جهانی نفت، ایالت متحده، عربستان سعودی و روسیه ضمن حفظ جایگاه خود در سال ۲۰۴۰ به عنوان تولیدکنندگان و صادرکنندگان عمده نفت، صف خود را از سایر تولیدکنندگان جدا کردند.بازار جهانی نفت در افق ۲۰۴۰ شاهد نقش آفرینی عراق، کانادا و برزیل به عنوان تولیدکنندگان چهارم تا ششم بازار نفت و تنزل جایگاه ایران به رتبه هفتم تولید نفت جهان خواهد بود.در بازار جهانی گاز نیز همانند شرایط کنونی، ایالت متحده و روسیه به ترتیب به عنوان مهمترین تولیدکنندگان گاز طبیعی فاصله خود را با سایر عرضه کنندگان در سال ۲۰۴۰ به میزان چشم گیری افزایش خواهند داد. ظهور بازیگران جدیدی چون استرالیا، آرژانتین و چین و رشد قابل توجه تولید گاز الجزایر به عنوان یک تولیدکننده سنتی گاز، از دیگر ویژگی‌های بازار گاز جهان در افق ۲۰۴۰ است.
یافته های مطالعه مرکز پژوهش‌های مجلس نشانگر تنزل جایگاه ایران از تولیدکننده سوم گاز جهان به رتبه چهارم پس از ایاالت متحده، روسیه و چین است. همچنین رشد قابل ملاحظه تولید گاز ترکمنستان، عربستان و عراق از دیگر تحولات مهم تأثیرگذار بر آینده صادرات گاز ایران در منطقه و جهان دربلندمدت خواهد بود. با توجه به تصویر ارائه شده از آینده بازارهای انرژی جهان در بلندمدت، بخش انرژی به ویژه صنعت نفت و گاز ایران با فرصتهای ارزشمند و همزمان تهدیدات جدی مواجه خواهد شد که شایسته تأمل و توجه ازسوی سیاستگذاران کلان انرژی کشور به منظور اتخاذ راهبردهای صحیح، کارآمد و به هنگام است.
منبع: روابط عمومی سندیکای صنعت برق ایران