چالش های خصوصی‌سازی در صنعت برق
قیمت گذاری دستوری و یارانه بالای انرژی، حجم بالای بدهی های معوق و نیروگاه‌های فرسوده، ۳ مشکل اصلی واگذاری ۴۹ درصد سهام ۱۲ نیروگاهی است که قرار است امسال به صورت ETF در بورس واگذار شود.
۴۹ درصد سهام ۱۲ نیروگاه به بخش خصوصی سپرده می‌شود. به گفته مدیرعامل برق حرارتی، سازمان خصوصی‌سازی این نیروگاه‌ها را به ۳ هلدینگ تبدیل کرده و قرار است که در قالب یک صندوق سرمایه گذاری قابله معامله در بورس(ETF) واگذار شود. اما محمد طرز طلب درحالی این خبر را اعلام می‌کند که نگران حضور بخش خصوصی در صنعت برق است.
او با اشاره به یارانه سنگینی که دولت در این بخش پرداخت می‌کند، گفت: بر اساس گزارشی که سازمان حسابرسی منتشر کرده تولید و عرضه هر کیلو وات برای دولت حدود ۱۳۶ تومان تمام می‌شود در حالیکه آن را به قیمت ۷۴ تومان عرضه می‌کنند. او معتقد است که قیمت گذاری دستوری و یارانه انرژی موجب شده که صنعت برق سرمایه گریز شود.
او ادامه داد: به احتمال زیاد دولت تصمیم داشته باشد که ۵ تا ۱۰ درصد سهام این نیروگاه‌ها را واگذار کند و مابقی آن به صورت تدریجی و متناسب با استقبال مردم به بخش خصوصی سپرده شود. این در حالی است پیش از این نیروگاها به صورت تکی و البته به صورت کامل واگذار می‌شد. اما در شیوه جدید مالکیت نیروگاه‌ها در اختیار دولت باقی می‌ماند.
- سودده اما فقط روی کاغذ
واگذاری نیروگاه‌ها و خرید برق از بخش خصوصی اتفاق تازه ای در صنعت برق نیست. آنگونه که معاون سابق وزیر نیرو می‌گوید: در حال حاضر حدود ۵۵ درصد برق کشور توسط نیروگاه‌های بخش خصوصی تامین می‌شود. او که قیمت خرید تضمینی برق را منطقی می‌داند، گفت: گاز تقریبا رایگان به نیروگاه‌ها داده می‌شود و و در نیروگاه عمده ترین کاری که انجام می‌شود تبدیل انرژی حرارتی به انرژی الکتریکی است که هزینه زیادی هم ندارد. البته انتقال و توزیع آن هم ممکن است کمی‌هزینه بر و سخت باشد که آن هم توسط خود وزارت نیرو در حال انجام است.
مدیرعامل شرکت برق حرارتی: بر اساس گزارشی که سازمان حسابرسی منتشر کرده تولید و عرضه هر کیلو وات برای دولت حدود ۱۳۶ تومان تمام می‌شود در حالیکه آن را به قیمت ۷۴ تومان عرضه می‌کنند. همین مساله موجب شده که صنعت برق سرمایه گریز باشد.
او که خرید یا مشارکت در ساخت نیروگاه را یک فعالیت اقتصادی سودده می‌داند، گریزی به اعداد وارقام سال ۹۶ یعنی همان روزهایی که معاونت برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو را بر عهده داشت، زد وگفت: وزارت نیرو برق را به طور متوسط به قیمت ۳۵ تومان از تولیدکنندکان برق خریداری می‌کرد در حالیکه قیمت تمام شده تولید آن ۲۵ تومان بیشتر نبود.
به گفته دائمی، مشکل اصلی صنعت، مطالبات معوق و عدم پرداخت به موقع مطالبات است. در واقع امروز بسیاری از تولید کنندگان این صنعت روی کاغذ پولدار هستند. به عنوان مثال یک فعال در این بخش ۱۰ هزار میلیارد تومان طلب از وزارت نیرو دارد که به نوعی دارایی او محسوب می‌شود، اما این دارایی تنها روی کاغذ است و مشخص نیست که چه زمانی پرداخت خواهد شد.
معاون سابق وزیر نیرو: بسیاری از تولید کنندگان این صنعت روی کاغذ پولدار هستند. به عنوان مثال یک فعال در این بخش ۱۰ هزار میلیارد تومان طلب از وزارت نیرو دارد که به نوعی دارایی او محسوب می‌شود، اما این دارایی تنها روی کاغذ است و مشخص نیست که چه زمانی پرداخت خواهد شد. به باور این کارشناس برق، اگر این مشکل حل شود امکان تولید ۸۰ درصد برق کشور توسط بخش خصوصی وجود خواهد داشت.
- حذف نیروگاه‌های فرسوده از سبد واگذاری‌ها
بر اساس آخرین آمار موجود حدود ۳ هزار مگاوات از نیروگاه‌های موجود در کشور فرسوده و عمر بالای ۴۵ سال دارند و ۷۵۰۰ مگاوات بالای ۲۵ سال عمر دارند. به عبارت دیگر اگر کل ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی را حدود ۶۷ هزار مگاوات در نظر بگیریم می‌توان گفت که ۱۵ درصد نیروگاه‌های کشور فرسوده هستند یا در آستانه آن قرار دارند. حالا فعالان بخش خصوصی نگران هستند که دولت بخواهد نیروگاه‌های فرسوده را در سبد واگذاری‌های خود قرار بدهد. نجفی کارشناس انرژی می‌گوید: برق یک کالایی است که نیاز به آن همیشه وجود دارد و بازار آن مدام درحال رشد کردن است. آنچه می‌تواند خصوصی‌سازی نیروگاه‌ها غیرجذاب کند، واگذاری نیروگاه‌های فرسوده است. او با بیان اینکه متوسط بهره وری نیروگاه‌ها در کشور ما ۳۶ درصد است، ادامه داد: این بهره وری در نیروگاه‌های فرسوده زیر ۲۰ درصد و در نیروگاه‌های جدید بالای ۴۵ درصد است. این اختلاف به خوبی نشان می‌دهد که سرمایه گذاری در یک نیروگاه فرسوده نسبت به نیروگاه‌های جدید تا چه اندازه می‌تواند زیان ده باشد.
به گفته او، دولت اگر بخواهد نیروگاه‌های فرسوده خود را واگذار کند، به طور قطع در خصوصی‌سازی شکست خواهد خورد و تقاضای زیادی برای خرید سهام این نیروگاه‌ها وجود نخواهد داشت.
منبع: سندیکای صنعت برق ایران